Eksantrik Pres Nedir?
Eksantrik pres makinesi nedir sorusuna yanıt olması için görseller paylaşacağız ama mekanik olarak yada bir diğer tabirle mühendislik olarak bir eksantrik pres, elektromekanik bir tahrik cihazı yani elektrik motoru tarafından tahrik edilen (harekete geçirilen) bir volan ile eksenden kaçık sinüzoidal hareket yapan bir milin döndürülmesi sonucu koç adı verilen parçanın pres milinin eksenden kaçıklığına göre hareket edebileceği mesafe içerisinde yukarı aşağı hareket ederek bir güç elde etmesi ve bu gücü takılan kalıp yardımıyla şekillendirilmek istenilen sac levhaya aktaran sisteme eksantrik pres denmektedir.
Eksantrik presler imalat sanayisinde birçok görevde kullanılabilir, bu görevler; kesme, bükme, çapak alma, derin çekme, delme gibi işlemler olabilmektedir.
Eksantrik Pres Çeşitleri
Eksantrik presler karşımıza C Tipi ve H Tipi (Çift Kolonlu) olmak üzere iki türde çıkabilmektedir.
C Tipi Eksantrik Presler
Birçok üretim sanayisinde C Tipi preslere rastlamak mümkündür. Bu tür preslerin duvar tabiri verilen yanal yüzeyleri C şekline benzemesi sebebiyle bu ismi almışlardır ve gövde yapısı itibariyle tek taraftan çalışma yapılabilen bir eksantrik pres çeşididir. Bu tür preslerin imalatında kullanılan malzemeler genel olarak pik yada ST37, ST52 gibi malzemeler tercih edilmektedir. Hafif tonajlı bir prese ihtiyaç duyulduğunda genel olarak tercih edilen presler C Tipi Eksantrik Preslerdir.
H Tipi Eksantrik Presler
Yüksek tonaja ihtiyaç duyulan sac şekillendirme prosesleri için tercih edilen eksantrik pres çeşididir. Gövde yapısı H şeklinde olmakta olup, çift kolonlu eksantrik pres diye de tabir edilmektedir. Bu tip presler, transfer presleri, ispanyolet presleri, laminasyon presleri gibi farklı türlerde olabilmektedir. Ayrıca, tek biyel kollu, çift biyel kollu, dört biyel kollu gibi çeşitli tasarım şekillerinde imal edilebilmektedir.
Eksantrik Pres Çalışma Prensibi
Eksantrik presin tanımını yaparken, bir elektrik motorundan tahrik aldığını söylemiştik. Burada elde edilen dönme hareketi kayış kasnak bağlantıları ile volan adı verilen silindirik bir parçaya aktarılır. Bu aktarma işleminin amacı, elektrik motorlarının yüksek devirde olması örneğin 1450 Devir/Dakika gibi, fakat eksantrik preslerde istenilen vuruş yani darbe sayısı çok düşük olmalıdır. Bu amaçla elektrik motorundan volana aktarma yapılarak devir düşürülmektedir.
Motordan tahrik edilen volan dönme hareketi yapar, fakat volana bağlı olan mil de ise herhangi bir dönme hareketi yoktur. Ne zaman bir parça basılmak istenilirse, o zaman volana bağlı milin üzerinde yer alan kavrama ve fren grupları vasıtasıyla bu parçalar devreye sokularak volana bağlı milin dönmesi sağlanır. Dönen mil, pres içerisinde yer alan dişliler vasıtasıyla devir sayısı düşürülerek krank'a yani adını aldığı eksantrik mil'e aktarılır.
Bir eksantrik pres nedir denildiğinde asıl iş yapan parçanın volan olduğu akıldan çıkarılmamalıdır. İşlenecek parçaların özelliğine göre devir değiştirme ihtiyacı duyulduğunda volanı değiştirme imkanı olmayacağı için bu gereksinim angrenaj sistemi adı verilen bir dişli grubu vasıtasıyla güç ve devir ilişkileri istenilen seviye getirilir ve eksantrik presler en başından bu duruma göre dizayn edilir.
Eksantrik Pres Teknik Terimleri
Hava Yastığı
Bir eksantrik prese bağlanan kalıp iki parçadan oluşmaktadır. Alt kalıp ve üst kalıp olmak üzere bu iki parçadan alt kısım, pres tablasına, üst kısım ise koça bağlanmaktadır. Kalıpların ağırlıkları değişkenlik gösterebilmektedir, bir koç vuruş yaptıktan sonra üst ölü noktaya çıkarken sahip olduğu enerjiyi boşa harcamamak için koça hava yastığı vasıtasıyla fazladan bir güç aktarımı olur. Burada amaç kalıp ağırlıklarının denge silindirleri vasıtasıyla istenilen tonajın sürekliliğini sağlamak ve ayrıca potansiyel dişli aşınmalarının önüne geçmektir.
Tank (Depo)
Eksantrik preslerde hidrolik akışkanın depolanması ve çalışma prensibi gereği sisteme verilmesi işleminde yer alan depodur. Çalışırken ısınan hidrolik akışkanın soğutulması amacıyla hava akımına müsait bir şekilde tasarlanır ve yağ seviye göstergesi gibi ek teçhizatları üzerinde barındırır.
Hidrolik Pompa
Sistem içerisinde kullanılan hidrolik akışkanın istenilen debide ve basınçta sisteme gönderilmesini sağlayan ekipmana hidrolik pompa denilmektedir. Hidrolik pompalar mekanik enerjinin hidrolik enerjisine çevrilmesine yardımcı olmakla birlikte, enerjisinin genellikle elektrik motorundan almaktadır.
Tabla
Tablalar, genel olarak hem hidrolik hemde mekanik yani eksantrik preslerde kalıp ile pres yatağı arasında yer alan üzerinde kanallar olan ve kalıbın bağlandığı düz yüzeylerdir. Tablalar preslerin tonajlarına göre belirli ölçülerde imal edilir, hızlı kalığ değişimi için birçok aparatın yer aldığı pres parçasıdır.
Reglaj Ayar Vidası
Bir eksantrik preste yapılan doğrusal hareketin mesafesi değişmeyeceği için farklı yüksekliklerdeki kalıpların bağlanabilmesi için koç ile tabla arasındaki mesafede gerekli ince ayarlamaların yapıldığı yer biyel kolunun ucuna bağlanan vida yardımıyla olmaktadır. Ayrı bir motor yardımıyla yapılan bu aşağı yukarı hareket sayesinde istenilen kurs sağlanabilmektedir. Sistem üzerinde yer alan encoder sayesinde ne kadarlık bir hareket etme görülerek bir sonraki kalıp ayarında daha kısa sürede işlem gerçekleştirilir.
Biyel Kolu
Eksantrik Dişli Grubu
Kavrama ve Fren Grubu
Elektrik Panosu
Eksantrik Pres Kullanım Alanları
Kesme, dilimleme, parsiyel kesme, açık kesme
Çapak alma, traşlama, kalibre etme
Ütüleme, profil bükme, derin çekme, sığ çekme
Damgalama, katlama, şişirme, kırma, bükme, hassas delme, pul kesme, kenar kıvırma
gibi işlemlerde ve çok daha fazlasında kullanılmaktadır.